Appellaties

Anno 2014 telt Apulië vier DOCG’s en maar liefst achtentwintig DOC’s. Het wijnlandschap in de regio is enorm gefragmenteerd, en eigenlijk zijn slechts een handvol appellaties de moeite van het vermelden waard, gelet op de kwaliteit van hun output.

DOCG
26. Primitivo di Manduria Dolce Naturale
27. Castel del Monte del Bombino Nero
28. Castel del Monte Nero di Troia Riserva
29. Castel del Monte Rosso Riserva

DOC
1. Aleatico di Puglia (Volledige regio)
2. Alezio
3. Brindisi
4. Cacc’è mmitte di Lucera
5. Castel del Monte
6. Copertino
7. Galatina
8. Gioia del Colle
9. Gravina
10. Leverano
11. Lizzano
12. Locorotondo
13. Martina
13. Martina Franca
14. Matino
15. Moscato di Trani
16. Nardò
17. Orta Nova
18. Ostuni
19. Primitivo di Manduria
20. Barletta
21. Rosso di Cerignola
22. Salice Salentino
23. San Severo
24. Squinzano
25. Colline Joniche Tarantine
30. Negramaro di Terre d’Otranto
31. Terra d’Otranto
32. Tavoliere
32. Tavoliere delle Puglie

IGT
Daunia
Murgia
Puglia
Salento
Tarantino
Valle d'Itria

VDI
Vino d'Italia

DOCG Primitivo di Manduria Dolce Naturale is een appellatie voor natuurlijk zoete rode wijnen binnen Apulië, opgericht in 2011. Qua ligging bevindt ze zich tussen Taranto en Lecce in. De producenten die primitivowijn onder de vlag van deze DOCG willen uitbrengen, hebben de keuze tussen een extra late oogst van de druiven, waardoor deze al drogen aan de plant, en/of de druiven na de oogst laten drogen op rieten matten of in bakjes in geventileerde ruimtes. De druivenmost – de nog niet vergiste druivenpulp – mag in geen geval met extra suiker verrijkt worden.

DOCG Castel del Monte Bombino Nero is een originele DOC Castel del Monte-appellatie, in 2011 gepromoveerd tot DOCG. Deze herkomstbenaming schrijft 90% bombino nero voor. De g naam van de appellatie verwijst naar het 13de-eeuwse achthoekige kasteel in het midden ervan, dat ook de Italiaanse muntstukken van één eurocent siert.

DOCG Castel del Monte Nero di Troia Riserva is een originele DOC Castel del Monte-appellatie, in 2011 gepromoveerd tot DOCG. De voorschriften van deze herkomstbenaming schrijven minimaal 90% nero di troia voor. De naam van de appellatie verwijst naar het 13de-eeuwse achthoekige kasteel in het midden ervan, dat ook de Italiaanse muntstukken van één eurocent siert.

DOCG Castel del Monte Rosso Riserva is een originele DOC Castel del Monte-appellatie uit Apulië, in 2011 gepromoveerd tot DOCG. Deze herkomstbenaming vereist minimaal 65% nero di troia, en wordt vaak aangevuld met montepulciano. De ‘Il Falcone’-wijn uit deze appellatie (van het domein Rivera) heeft enorme internationale faam opgebouwd, tot in Amerika. De naam van de appellatie verwijst naar het 13de-eeuwse achthoekige kasteel in het midden ervan, dat ook de Italiaanse muntstukken van één eurocent siert.

Volgens de Griekse aardrijkskundige, Strabo, werd de stad Brindisi die al van in de oudheid een wijnbouwcentrum was en haar naam schonk aan een van de meest vermaarde wijnen van Pulië, . gesticht door een groep kolonisten uit Knossos, hoofdstad van Kreta, aangevoerd door Theseus. De Kretenzers vestigden in de 16de eeuw vC hun nieuwe thuisbasis in Salento, het meest zuidelijke gedeelte van Pulië.

Het wapenschild van de stad toont twee zuilen en de kop van een hertenbok. De zuilen verwijzen naar de zuilen die door de Romeinen bij het einde van de Via Appia werden opgetrokken. Deze weg vormde de hoofdader die Rome verbond met de natuurlijke haven aan de Italiaanse Adriatische kust. Om die reden en om het verkeer dat hierdoor op gang kwam, staat Brindisi van oudsher bekend als "haven van het Oosten".

De kop van de hertenbok verwijst naar het Messapische woord bruna dat eigenlijk kop van een hert betekent. Hiervan zou de oude naam van de stad, Brundisium, zijn afgeleid. Deze naam werd gekozen omwille van de gelijkenis met de vorm van de haven, die enig is in Italië. De kust ter hoogte van Brindisi vertoont de insnijdingen van een brede, diepe fjord die zich over een aanzienlijke afstand landinwaarts uitstrekt. De fjord splitst in twee aftakkingen die sterke gelijkenissen vertonen met een gewei. De stad bevindt zich tussen de twee armen van de haven van het schiereiland.

Volgens een populaire legende is de naam van de stad echter niet afgeleid van het Grieks maar zou die moeten worden toegeschreven aan een gewoonte van Romeinse zeilers die zich daar voorbereidden op hun overtocht naar Griekenland of het Midden-Oosten. Voor ze afvoeren hieven ze het glas en dronken ze op elkaars succes. Een toast in het Italiaans is een Brindisi. Het is een feit dat de wijnen van Pulië algemeen werden aangetroffen op de bankettafels van het oude Rome. In hun geschriften verstrekken Tibullus, Plinius de Oudere en Horatius heel wat bijzonderheden over het verbouwen en de vinificatie van wijnen in de regio. Plinius verwijst vaak naar de wijnen van Canusium en Brundisium, terwijl Horatius ze in zijn Merum Tarentinum de lof zingt. De term merum werd door de Romeinen gebruikt om het onderscheid te maken tussen zuivere wijnen uit Pulië met een vol body en de wijnen van het eenvoudige type of van wijnen die geen mondvullend karakter hadden, die zij vinum noemden.

Het woord merum bestaat ook vandaag nog, maar werd in het Pulische dialect lichtjes gewijzigd tot mejre. Zonder mejre, de plaatselijke wijn, wordt een maaltijd beschouwd als niet volledig, smakeloos en onevenwichtig.

DOC Castel del Monte is een appellatie uit Apulië. Deze herkomstbenaming laat alle wijnstijlen en -kleuren toe: wit, rosé en rood, en zowel stille wijnen als schuimwijnen. Ook de toegelaten druivenrassen zijn heel divers. In wit kan je zowel pampanuto, chardonnay, sauvignon als bombino bianco in het glas krijgen, zelfs alle vier puur.

In rood komen we nero di troia, montepulciano, aglianico, cabernet sauvignon en cabernet franc tegen, die alle vijf geblend maar eveneens puur gemaakt kunnen worden. In realiteit krijgt nero di troia echter de meeste belangstelling.

DOC Gioia del Colle is als appellatie uit Apulië de bakermat van de primitivo, en ligt iets noordelijker dan Manduria. Binnen deze appellatie kan primitivo solo gevinifieerd worden, wat veel producenten ook doen. Een andere optie is het toevoegen van 40 à 50% malvasia nera, montepulciano, negroamaro of sangiovese.

De primitivowijnen van Gioia del Colle zijn strak, droog en geparfumeerd. Hier wordt dus het beste van twee werelden gecombineerd: rijp sappig fruit met elegantie, beheersing en klasse.

DOC Primitivo di Manduria is een voor wijnliefhebbers iets bekendere appellatie uit Apulië, op het schiereiland Salento, vlakbij Lecce. Niet alleen is deze DOC in oppervlakte een van de grootste van Apulië, het is ook een visitekaartje van de regio. Deze wijnen kom je namelijk over de hele wereld tegen, en opnieuw vinden we alle kwaliteitsniveaus.

Primitivo heeft veel natuurlijke suikers en zachte rijpe tannine. Onvoldoende aandacht voor kwaliteit leidt dan ook gauw tot eenvoudige, overrijpe wijn met aroma’s van gekookt fruit, waarin de alcohol alle andere smaakfactoren overheerst. Er bestaan ook topwijnen binnen deze DOC, die weliswaar krachtig en rijp zijn, maar toch evenwichtig en gestructureerd.

DOC Salice Salentino is een appellatie uit Apulië, genoemd naar het dorp op ongeveer tien kilometer ten westen van Lecce, in het midden van het schiereiland Salento. Hierdoor geniet ze zowel van afkoeling vanuit de Adriatische zee als van de Ionische zee, wat meer dan welkom is, gelet op het platte en lage landschap. Qua productie is dit de grootste appellatie van Apulië, als consument krijg je een brede waaier aan kwaliteitsniveau’s.

Het druivenras negroamaro is hier in haar sas: de productievoorschriften vereisen minstens 75% negroamaro in de fles voor rode wijn. Bij de witte wijn wordt er verrassend genoeg de mogelijkheid geboden om een chardonnaygebaseerde wijn te maken (minimum 70%), dan wel een wijn op basis van fiano of pinot bianco.

DOC San Severo is de meest noordelijke appellatie van Apulië, net ten noorden van Lucera en vlakbij de grens met Molise. Deze DOC dateert van 1968 en was de allereerste herkomstbenaming van Apulië. De reden waarom deze appellatie opvalt tussen de massa, is omdat de gebruikte blauwe druiven hier grotendeels niet typisch Apulisch zijn. Montepulciano, sangiovese en zelfs merlot zijn hier de tenoren. De witte rassen zijn wel typisch voor de regio: bombino bianco en falanghina voeren immers de boventoon.

DOC Terra d’Otranto is een recent (°2011) opgerichte koepelappellatie voor de zuidelijke DOC’s van Apulië. Hier zijn de drie kleuren wijn toegelaten, naast schuimwijn. Bovendien wordt hier een amalgaam aan druivenrassen voorzien, wat het ontstaan van een uniforme identiteit al van in het begin verhindert.

DOC Tavoliere delle Puglie is een recent (°2011) opgerichte koepelappellatie voor de noordelijke DOC’s van Apulië. Binnen deze herkomstbenaming, voor rode en roséwijn, wordt nero di Troia als troef uitgespeeld, dit ras moet immers minstens 65% van de wijn uitmaken.