2012

ALGEMEEN 

Net als in vele andere Europese wijnlanden, was 2012 in Italië een jaar van extreem grillig weer. De zomer van 2012 zal er de geschiedenis ingaan als één van de langste, warmste en vooral droogste ooit. Door de maandenlange droogte kwamen de wijngaarden in de warmste gebieden onder redelijke druk te staan. De rijping verliep moeilijker dan voorzien en vooral de vroegrijpe witte druiven in de warmste gebieden hadden hieronder te lijden. 

Het goede nieuws is dat er door de droogte nauwelijks problemen waren met schimmels of andere ziektes in de wijngaard. 

De kwaliteit van de oogst is over het algemeen dan ook goed tot zeer goed te noemen. Ondanks de lagere opbrengsten en het ongewone harde werk in de wijngaard, spreken de Italiaanse wijnmakers van een goed jaar dat in de lijn ligt van 2007, 2008, 2009 en 2011. 

De totale wijnproductie bedroeg 40,3 miljoen hectoliter: 5,6% minder dan 2011 en de laagste sinds 1950. Maar deze achteruitgang treft vooral het segment van de bulkwijnen, de laaggeprijsde massaproductiewijnen uit het Zuiden die hoofdzakelijk bestemd zijn voor de binnenlandse markt. 

Lage rendementen impliceren meestal ook hogere prijzen. Het zijn dan ook deze wijnen die de sterkste prijsstijgingen zullen kennen, maar hiertegenover staat gelukkig ook een betere kwaliteit. 

De winter voorafgaand aan 2012 was ongewoon warm met extreem weinig neerslag. In het noorden steeg het kwik in december op sommige dagen zelfs tot 16°C. De lente kwam vroeger dan normaal op gang, met in maart reeds temperaturen tot 25°C. De wijnstokken waren dus al vroeg op het jaar erg actief. Lage temperaturen en onstabiel weer in april brachten een einde aan de goede start. Koude en regen tijdens te bloei zorgden voor een onregelmatige vruchtzetting en een verlaging van de potentiële opbrengsten. 

Het Zuiden daarentegen kende een warm en heel stabiel voorjaar. Met een optimale vruchtvorming en temperaturen van 30°C in mei leek de regio goed op weg naar een recordjaar qua opbrengsten. 

Maar noch het Noorden, noch het Zuiden zag de daaropvolgende drie maanden ook maar één druppel regen. Door de hitte en de droogte zakten de grondwaterreserves op sommige plaatsen zo laag dat ze onbereikbaar werden voor de druivenstokken. Augustus is een cruciale maand in de groeicyclus, de druif komt dan tot volle ontwikkeling. Door het gebrek aan water produceert de wijnstok minder druiven, de kwaliteit van de druiven gaat niet achteruit, maar de opbrengst wel. 

De langverwachte regen kwam pas in september. Ongeveer 20% van de druiven was toen al geplukt. Wijn is een product van de natuur en de hoeveelheden zijn onderhevig aan de klimatologische omstandigheden. Maar Italië is ook een streng gereglementeerd wijnland. 

Zoals in veel Europese wijngebieden is het in sommige streken nog steeds verboden om te irrigeren, wegens de overtuiging dat dit ten koste gaat van de totale kwaliteit. In noodsituaties kan het verbod opgeheven worden, maar afgelopen zomer is dit nauwelijks gebeurd. Veel wijnbouwers dringen nu aan op een volledige opheffing van dit verbod want met wat meer neerslag had 2012 een memorabel jaar kunnen worden. 

Laten we even inzoomen op enkele regio's.

HET NOORDOOSTEN

Zoals in het merendeel van Italië lagen de opbrengsten in het Noordoosten (Trentino, Alto-Adige, Friuli-Venezia Giulia en Veneto) 10 tot 20 procent lager dan normaal. Er zijn twee belangrijke redenen voor de terugval. Ten eerste het koude en natte weer tijdens de bloei. 

Ten tweede de hitte en droogte tijdens de zomer. Jonge wijngaarden en wijnstokken met korte wortelstructuren kregen het hard te verduren. Te meer door het moeilijk bereikbare grondwater, dat al kritiek laag stond na de droge winter. De oogst heeft onder goede weersomstandigheden kunnen plaatsvinden. 

Enkel in Alto Adige heeft het licht geregend op het einde van september, maar de wijnmakers zijn erg opgetogen over de kwaliteit van de oogst. Ook uit Veneto positieve signalen, in Valpolicella is men zeer tevreden over de kwaliteit van de druiven die voor de Amarone wijnen bestemd zijn (corvina en rondinella). Deze werden het eerste geplukt en konden zo ontkomen aan de zomerse hitte.

PIEMONTE

Na een koude winter met veel sneeuw kenden de wijngaarden in Langhe een goede start. Een vochtige koele lente zorgde echter voor lichte problemen met meeldauw tijdens de bloei. De lange droogte van de zomer voorkwam verdere problemen met ziektes of schimmels. Hagelbuien troffen Roero in mei en Barolo, La Morra en Novello in juli. In sommige gebieden liggen de opbrengsten dan ook 20 tot 30 procent lager dan in andere jaren. Gelukkig werd de hittegolf van eind augustus onderbroken door een paar regenachtige dagen in het begin van september. 

Samen met de neerslag eerder op het jaar beschikten de Piëmontese wijngaarden dus over voldoende grondwaterreserves. De afkoeling in het begin van september zorgde ook voor een welkome vertraging van het rijpingsproces. Hierdoor kon de nebbiolo ten volle haar typische aroma's ontwikkelen. De wijnen worden getypeerd door een mooie fenolische rijpheid (tannines) en bezitten veel elegantie. Ondanks de lagere opbrengsten lijkt ook Piëmonte op weg te zijn naar een goed jaar.

MIDDEN EN ZUID-ITALIË

2012 was in Midden- en Zuid-Italië uitzonderlijk warm en droog. Het oogsten begon 7 tot 10 dagen vroeger dan normaal en liep van begin augustus tot midden oktober. Ondanks een daling van 10% in de totale opbrengsten, spreekt men van een goede oogst met heel rijp fruit. Juli en augustus kenden de intense hitte die de rest van Italië in zijn greep had. Een paar regendagen en frisse nachten zorgden voor de nodige afkoeling vlak voor de oogst. Hierdoor geraakte de aciditeit van de wijnen toch nog op een behoorlijk niveau, hoewel 10% lager dan in 2011. 

Het behalen van voldoende frisheid/aciditeit was voor vele wijnmakers de grootste zorg, vooral met de vroegrijpe primitivo. Over het algemeen zullen de beste wijnen afkomstig zijn van wijngaarden die over koeler microklimaat beschikken of iets noordelijker georiënteerd zijn. 

De hoger gelegen wijngaarden in Campania met aanplantingen van fiano en greco zullen mooie, evenwichtige wijnen opleveren. Maar ook wijngaarden op een rijke klei- of leemachtige bodem hebben de hete zomer beter doorstaan. Sicilië is de enige regio in Italië waar de opbrengsten er niet op achteruit gegaan zijn, maar dat ligt ook aan de kleine oogst van 2011. Over de kwaliteit van 2012 is men zeer enthousiast, kenners spreken van een uitzonderlijke jaargang.

TOSCANE

De opbrengsten in Toscane liggen 10 tot 30 procent lager dan normaal. Het lage rendement is te wijten aan 2 zeer koude weken in februari en het koude natte weer tijdens de bloei. De zomer was ook hier droog en zeer warm, maar de hitte was niet zo intens als in het zuiden. De regen van eind augustus zorgde voor de grote opluchting en verlengde de rijpingsperiode van de (laatrijpe) sangiovese. 

Voor de vroegrijpe druiven werd het helaas een moeilijk jaar met lage rendementen, behalve voor de merlot uit Bolgheri, die ten volle kon profiteren van de vochtregulerende kleilagen. Er werd ook veel aandacht besteed aan het loofbeheer. 

Door de juiste bladeren te laten hangen kon men de druiven namelijk extra beschermen tegen de zon en de hitte. De oogst duurde ongewoon lang omdat de percelen niet gelijktijdig rijp waren; een rechtstreeks gevolg van de door regen en koude verstoorde vruchtvorming in de lente. Maar het harde werken wordt beloond door een uitmuntende kwaliteit in Montalcino, Chianti Classico, Montepulciano en Bolgheri waar 2012 beschouwd wordt als het betere van de laatste 3 jaren.


Bronnen : 

  • Assoenologi "Vendemmia 2012" 
  • Wine Spectator "2012 Vintage Report Italy"
  • Jancis Robinson & Walter Speller "Italy 2012 Vintage" 
  • Angelo Gaja "2012 Vintage Notes" 
  • Antonio Capaldo "2012 Vintage Notes" 
  • Wine News Italy "Vintage 2012"